Xin chào mọi người, đây là bài viết cuối cùng khép lại chuỗi "Chuyện gì đã xảy ra ở Deligent". Thời gian qua tôi lặng khá lâu, một phần vì công việc bận rộn, một phần vì tôi chưa thực sự tìm thấy cảm hứng để viết tiếp. Trong thời gian qua, nhiều độc giả đã nhắn tin thúc giục tôi hoàn thành series này. Tôi xin lỗi vì đã để mọi người chờ đợi, bởi để viết về Deligent, tôi cần có thêm khoảng lặng để suy ngẫm và đủ cảm xúc để thuật lại. Bài viết hôm nay kể về giai đoạn khó khăn nhất không chỉ của Deligent mà còn của chính tôi trong năm vừa qua. Tựa đề “Qua cơn mê” cũng là tên một ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Trịnh Lâm Ngân, mang nhiều ý nghĩa với chặng đường này.
Thịnh Võ Quốc
Bạn có thể tìm đọc đầy đủ các bài viết về Deligent tại đây.
Thịnh Võ Quốc
Hoặc có thể đọc bài trước tại đây.
Những ngày hoang mang
Việc đặt trọn niềm tin và kỳ vọng vào kết quả của Startup Wheel 2024 đã vô tình đẩy cả team Deligent vào một thế khó. Ngay cả bản thân tôi cũng lờ mờ biết rằng mình sẽ đối diện với thử thách lớn, nhất là khi kết quả trên màn hình đêm trao giải không gọi tên Deligent.
Thời điểm đó, tôi vẫn vận hành Deligent theo tư duy Unicorn, nghĩa là dựa vào việc gọi vốn để duy trì và phát triển. Mà để gọi vốn thì cần có thành tích ở những cuộc thi uy tín. Chính cách nghĩ này đã khiến tôi dồn toàn lực vào Startup Wheel 2024, một canh bạc đầy rủi ro. Nếu đọc giả đã theo dõi các bài viết của tôi thường xuyên đều biết sau lần đó, tôi vận hành các project khác theo mô hình Bootstrap: tức là tự thân vận động, không phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài. Tôi đang draft một bài về 2 mô hình này và sẽ xuất bản sớm).
Nói về niềm tin tôi dành cho Startup Wheel năm đó rất lớn. Không biết dựa vào đâu mà tôi có thể có sự tự tin khủng khiếp đó. Có lẽ bởi vốn dĩ tôi luôn tin vào bản thân, cộng thêm việc Deligent khi ấy đã có sản phẩm vận hành và tạo ra doanh thu. Mặc dù chưa có lãi, chưa có chỉ số tăng trưởng rõ rệt, nhưng với tôi lúc đó, đó đã là một điểm tựa. Chính sự tự tin đó khiến tôi mời rất nhiều người thân, bạn bè đến tham dự đêm trao giải. Và rồi khi kết quả xuất hiện mà không phải Deligent, tôi thực sự sụp đổ. Nhìn quanh, thấy những người mình mời đến cũng chùng xuống theo, tôi càng nặng lòng. Cuối buổi, mọi người rủ tôi lên chụp hình lưu niệm, nhưng tôi không lên. Không phải vì cay cú, mà bởi trong đầu tôi lúc ấy chỉ còn một suy nghĩ: sắp tới mình sẽ phải đối diện với những khó khăn khủng khiếp. Chữ “khủng khiếp” khi viết ra thì dễ, nhưng những gì tôi đã trải qua suốt một năm sau đó thực sự vượt xa sức tưởng tượng. Giờ ngồi nhớ lại, tôi vẫn còn rùng mình.
Trên chuyến xe trở về sau cuộc thi, tôi tự nhủ rằng phải nhanh chóng đưa ra các kế hoạch để vực lại tinh thần cả đội. Trong suy nghĩ của tôi lúc đó, mô hình Deligent vẫn đúng, thất bại tại cuộc thi chỉ là học tài thi phận.
Ngay ngày hôm sau, tôi triệu tập cả team để họp, lắng nghe phản hồi của mọi người về trải nghiệm ở cuộc thi cũng như ý tưởng phát triển sắp tới. Tuy nhiên, không khí trong phòng không hề thống nhất: có người buồn, có người dửng dưng, có người hoang mang. Riêng tôi thì lạc lõng, không rõ mình đang rơi vào trạng thái gì. Cuộc họp xoay vòng mà chẳng đi đến đâu, cho đến khi chị Y phải thẳng thắn rằng định hướng phát triển của Deligent không nên bàn ở cấp độ team, mà cần đưa ra BOD để quyết định. Tôi buộc phải dừng lại và ngay sau đó triệu tập một cuộc họp riêng với BOD.
Cuộc họp BOD diễn ra trong bầu không khí căng thẳng nhưng cũng nhiều ý kiến được đưa ra. Có người đề xuất tiếp tục bán B2C như cũ, nhưng tìm cách scale bằng cách vay thêm tiền và tham gia nhiều cuộc thi hơn. Có người cho rằng nên ngưng sản xuất, tập trung vào mảng phần mềm và bán Deligent như một dịch vụ SaaS cho các nhà xưởng, designer. Một ý kiến khác thì gợi ý mở rộng sản phẩm sang các mặt hàng như túi tote, bìa sổ hay quà lưu niệm.
Phần tôi, vẫn giữ quan điểm tiếp tục bán hàng như trước, nhưng cũng bắt đầu cân nhắc hướng B2B: triển khai Deligent cho các xưởng in hoặc xây dựng mô hình Whitelabel.
Điều đáng chú ý là trong suốt cuộc họp hôm đó, không một ai lên tiếng rằng Deligent có thể đã sai ngay từ mô hình. Cái cần làm là ngưng lại và tìm một con đường khác. Tôi không biết họ không nghĩ tới hay chỉ không muốn nói thẳng trước mặt tôi. Có lẽ lúc ấy tầm nhìn của tôi đã bị bao vây, nên không còn thấy được lựa chọn nào khác.
Cuộc họp BOD khép lại với quyết định đi khảo sát thị trường. Nghe thì hài hước, nhưng đó là sự thật. Chúng tôi bắt tay khảo sát sau khi sản phẩm đã được ra mắt, một sai lầm mà bất kỳ ai đang khởi nghiệp cũng nên ghi nhớ.
Tôi vẫn nhớ rất rõ cảm giác của những ngày đó: vừa hoang mang vừa phải cố tỏ ra vững vàng. Tôi hiểu rằng mọi quyết định của mình sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cả team. Nếu để lộ sự dao động, tinh thần chung sẽ sụp đổ, kéo theo nhiều hệ lụy khác. Ngược lại, nếu tôi nóng vội hoặc thay đổi hướng đi quá nhanh thì tình hình có thể còn tệ hơn. Chính trong giai đoạn ấy, những mầm mống tan rã bắt đầu xuất hiện. Gần hai tuần trôi qua, team không có công việc gì mới, không khí ngày càng nặng nề. Người thì bối rối không biết phải làm gì, người lấy lý do bận việc không đến, có người đến chỗ làm nhưng cũng chẳng có việc để làm. Một bầu không khí ngột ngạt bao trùm, báo hiệu sự sụp đổ đang dần hình thành.
Thời điểm đó, tâm lý tôi bắt đầu méo mó. Tôi thường dễ nóng giận bất chợt và trở nên toxic với mọi thứ xung quanh. Điều này vô tình khiến bầu không khí vốn đã căng thẳng lại càng ngột ngạt hơn. Mối quan hệ giữa tôi và anh em trong team cũng dần trở nên bất ổn. Bạn biết đấy, một bộ máy đang vận hành với quy mô lớn, chỉ cần một trục trặc nhỏ cũng có thể kéo theo hàng loạt hệ quả khó kiểm soát. Nếu những anh em nào từng là thành viên Deligent thời điểm đó đang đọc những dòng này, và từng chịu sự khó chịu từ tôi, thì cho phép tôi gửi lời xin lỗi chân thành nhất.
Có lẽ bạn từng nghe câu nói vui "trong cái khó ló cái ngu". Và đúng thật, tôi đã mắc không ít sai lầm trong giai đoạn này, đặc biệt là về tài chính. Trong bối cảnh ngột ngạt cả về tinh thần lẫn vật chất, nỗi lo lớn nhất vẫn là tiền. Ngân sách của Deligent gần như đã cạn, và tôi hiểu rõ rằng nếu không làm gì, chỉ sau một tháng nữa chúng tôi sẽ buộc phải dừng lại. Trong sự quẫn trí đó, tôi đưa ra một quyết định sai lầm: đứng tên vay cá nhân để rót thêm tiền vào Deligent. Việc vay thêm tiền giúp tôi kéo dài thời gian hoạt động của Deligent thêm 3 tháng (8/2024-11/2o24).
Tìm lối thoát
Sau cuộc họp BOD, chúng tôi bắt tay vào việc chạy khảo sát để kiểm chứng xem thị trường có thật sự cần Deligent hay không. Sau gần một tuần đi khắp nơi nhờ người quen điền form, cuối cùng cũng thu về được một lượng kết quả nhất định. Tôi gửi số liệu đó cho chị Y bên marketing để phân tích.
Kết quả khảo sát ban đầu rất khả quan: nhiều người bày tỏ sự quan tâm, yêu thích, thậm chí đánh dấu vào ô sẵn sàng chi tiền cho Deligent. Tôi đem niềm vui ấy làm điểm tựa tinh thần, tự nhủ rằng đây là dấu hiệu mọi thứ sẽ ổn. Nhưng nghĩ lại, đó chỉ là niềm vui tôi cố bám víu, còn thực tế cả team và BOD đều bắt đầu cảm thấy hoang mang. Trong sâu thẳm, ai cũng lờ mờ nhận ra rằng nguy cơ thất thủ vẫn đang hiện hữu.
Sai lầm lớn nhất ở chỗ khảo sát. Lần đầu chúng tôi đã ngu khi làm khảo sát sau khi sản phẩm đã ra mắt, lần này còn ngu hơn khi tổ chức khảo sát theo kiểu xin điền form. Chúng tôi giao KPI cho từng thành viên, mỗi người phải xin đủ 20 phiếu. Thế là nhiều bạn đành nhờ đến các nhóm sinh viên, nơi mọi người thường làm khảo sát chéo để hoàn thành đồ án. Kết quả thu về đa phần là chọn đại, chọn cho nhanh, và gần như hướng tới đúng ý mà chúng tôi mong. Đó chẳng khác nào một đồ án môn học hơn là một khảo sát thị trường thực thụ.
Khi có kết quả khảo sát trong tay, tôi lập tức triệu tập một cuộc họp BOD để bàn về hướng đi tiếp theo. Những định hướng được thống nhất lúc đó bao gồm:
- Tiếp tục tập trung mảng B2C với sản xuất trực tiếp sản phẩm cho khách hàng. Thời điểm này tôi vẫn xem việc ngưng bán hàng là một lằn ranh đỏ của việc sụp đổ, là một dấu hiệu của thoả hiệp.
- Mở rộng danh mục mặt hàng, bổ sung thêm túi tote, áo hoodie, ốp lưng… để đa dạng hóa lựa chọn.
- Giải quyết bài toán tài chính trước mắt: tìm cách mượn hoặc vay thêm tiền để duy trì hoạt động; đồng thời lên kế hoạch đăng ký vay hoặc xin hỗ trợ từ các quỹ ươm tạo sau đó.
- Nâng cấp trải nghiệm sản phẩm: cải thiện chất lượng trang thiết kế của Deligent, vốn từ trước đến nay vẫn lag và chưa thật sự thân thiện với người dùng cuối.
- Tối ưu khâu sản xuất bằng cách hợp tác thêm với nhiều xưởng in, đảm bảo linh hoạt và hiệu quả hơn.
- Thiết kế lại hoạt động Marketing: tái định vị thương hiệu, làm mới brand guideline và xây dựng một linh vật riêng để tăng nhận diện trong các sự kiện.
- Thử nghiệm Affiliate và UGC: hợp tác với các bạn mẫu ảnh, tặng sản phẩm miễn phí để đổi lấy feedback, từ đó tạo ra nội dung do người dùng tạo.
- Đẩy mạnh kênh truyền thông mới: xây dựng video TikTok cho Deligent và triển khai các booth tại trường đại học, nơi có nhiều khách hàng tiềm năng.
- Các hoạt động nội bộ của team vẫn giữ: chương trình training code, các hoạt động seminar giữ nguyên. Tôi còn yêu cầu bạn T làm thêm quy trình phát triển phần mềm mới chuyên nghiệp hơn để áp dụng trong thời gian tới.
Tâm trạng tôi lúc ấy có phần nhẹ nhõm hơn, vì nghĩ rằng khi đã có định hướng thì mọi chuyện sẽ dần ổn. Nhưng thực tế lại khác xa kỳ vọng.
Khó khăn lớn nhất vẫn nằm ở bán hàng. Các kênh của Deligent chưa bao giờ thật sự ổn định. Đơn thì có, nhưng giá bán quá thấp, không đủ bù chi phí duy trì. Đây là một bài học đắt giá: định giá sản phẩm không thể chỉ dựa vào mong muốn mở rộng thị trường hay có khách hàng trước đã. Nếu không có lợi nhuận, mọi nỗ lực chỉ càng kéo dài sự thua lỗ. Việc mở rộng sang các mặt hàng khác cũng chỉ khiến tôi tốn thêm chi phí test mẫu, đi lại giữa các xưởng, mà kết quả lại chẳng có thêm đơn hàng nào. Đặc biệt là túi tote một mặt hàng tưởng chừng đang rất trendy lúc đó nhưng Deligent không bán được cái nào.
Bài toán tài chính ngày càng ngặt nghèo. Tôi không vay được từ bất kỳ quỹ nào, cũng không mượn thêm được từ ai. Khi ở thế thua, làm gì cũng khó. Một kỷ niệm thú vị là tôi từng có cuộc hẹn với quỹ đầu tư D. Dù không đi đến kết quả cụ thể, nhưng ít nhất cũng để lại một trải nghiệm đáng nhớ: được trò chuyện cùng một VC.
Phần phát triển sản phẩm cải thiện UX lại khiến tôi buồn nhất. Team dev lúc đó đã mất lửa. Trước đây mọi người còn hăng say push task, còn giờ nghe tới việc phải nâng cấp hệ thống lớn như Deligent thì ai cũng chùn. Những requirement tôi đưa ra ngày càng rời rạc, team cũng không còn hứng thú để triển khai đúng hạn. Điều này khiến tôi trở nên cáu gắt, bắt đầu ra lệnh cứng rắn hơn, thậm chí có phần vô lý, chỉ để giữ uy thế và trấn an tinh thần team. Nhưng rồi mọi nỗ lực cũng chỉ dừng lại ở việc sửa được vài lỗi nhỏ lặt vặt, không đủ để tạo ra bước tiến đáng kể.
Riêng vấn đề các hoạt động marketing phải có lời khen cho team là đã làm lại brand guideline chuyên nghiệp, truyền tải được thông điệp của Deligent, đồng thời làm ra linh vật là Gâu Đần rất dễ thương. Tuy nhiên, các chiến dịch UGC hay affiliate thì thất bại: gửi đi nhiều sản phẩm nhưng feedback hời hợt, nội dung không truyền tải được Deligent là một nền tảng AI, mà chỉ khiến người ta nghĩ đây là một brand áo thông thường.
Nội bộ công ty vẫn còn những hoạt động duy trì: triển khai một vài quy trình mới, training thêm thành viên mới. Một trong số đó là Tấn Huy người sau này đã gắn bó và tham gia dự án tiếp theo cùng Tensoract.
Tổng kết lại, một tháng sau buổi họp BOD, có một vài điểm tích cực về mặt nội bộ và hình ảnh thương hiệu, nhưng mảng bán hàng thì vẫn đóng băng hoàn toàn. Ngân sách cạn kiệt dần, áp lực đè nặng lên tôi và cả team. Và tệ nhất là những khoản vay cá nhân với lãi suất chồng chất ngày càng lớn, treo lơ lửng trên đầu.
Tuần tiếp theo tình hình vẫn không có gì sáng sủa hơn. Áp lực dồn nén đến mức tôi gần như không thể chịu nổi, buộc phải triệu tập một cuộc họp chung giữa BOD và toàn team. Trong cuộc họp ấy, tôi ở trong trạng thái căng thẳng tột độ, gần như mất kiểm soát, và đưa ra một quyết định cứng rắn cũng là ranh giới cuối cùng của sự thoả hiệp: ngưng bán trực tiếp sản phẩm, chuyển hoàn toàn sang B2B, triển khai Deligent dưới dạng white label cho các xưởng in. Không nằm ngoài dự đoán, một số thành viên trong team nhìn nhận đây là dấu hiệu rõ ràng của sự thất bại. Nhưng chính vì thế tôi lại càng phải gồng mình, càng phải thể hiện sự quyết liệt, thậm chí khắc nghiệt, chỉ để giữ tinh thần tập thể không sụp đổ. Và rồi tôi buộc phải đi đến một quyết định đau lòng: lên kế hoạch cắt giảm nhân sự marketing, bắt đầu từ vị trí designer. Đó là một trong những quyết định khó khăn nhất mà tôi từng phải đưa ra.
Tôi lao vào hành trình tìm đối tác, tôi gặp tất cả xưởng in đang họp tác và spam hàng chục brand in áo tuỳ chỉnh để giới thiệu về Deligent. Đa phần những xưởng tôi đang làm việc họ ngại thay đổi và họ cũng nhận thức rằng khả năng scale của Deligent là rất thấp nên họ từ chối. Các email spam cũng không có dấu hiệu phản hồi.
Phải đến tận hai tuần sau, tôi mới nhận được hai phản hồi từ hai brand khá có tiếng. Ngay lúc đó, trong tôi bùng lên một tia hy vọng, dù rất mong manh. Tôi lần lượt gặp cả hai. Anh đầu tiên trong một buổi cà phê tỏ vẻ khá ấn tượng, liên tục gật gù với Deligent, nhưng rồi sau hôm đó tôi không thể liên lạc lại. Người còn lại là chú S lớn tuổi hơn tôi nhiều, nhưng ngay từ lần gặp đầu tiên đã cho thấy sự hứng thú bởi chú vốn định triển khai một mô hình tương tự.
Máy in bên xưởng chú S.
Tôi gặp chú thêm ba lần nữa, mỗi lần lại bàn một chủ đề khác nhau. Chú S rất thân thiện, thậm chí dẫn tôi tham quan xưởng, giới thiệu quy trình, và còn đưa cho tôi một số tài liệu kỹ thuật để tích hợp Deligent vào hệ thống của chú. Chúng tôi đi đến một thoả thuận: Deligent sẽ được triển khai dưới dạng white label, mang thương hiệu riêng của chú. Mỗi tháng chú trả một khoản phí SaaS vừa phải. Ngoài ra, với mỗi đơn hàng thành công, Deligent sẽ thu thêm 2% giá trị đơn như phí nền tảng. Hệ thống sẽ triển khai trọn gói, từ web bán hàng, AI thiết kế, quản lý vận đơn, kho bãi, đến cả affiliate.
Chú hẹn tôi tuần sau để chốt deal. Lòng tôi vui như hồi còn con nít. Tôi triệu tập team, kể lại cơ hội này, và cả nhóm đều hào hứng như được tiếp thêm sức mạnh sau gần hai tháng kiệt quệ. Tôi tin tưởng rằng đây sẽ là bước ngoặt, là điểm kết thúc cho chuỗi khó khăn dồn dập vừa qua.
Nhưng rồi sau đó, mọi thứ im bặt. Tôi không nhận được thêm bất kỳ phản hồi nào từ chú. Tôi cố gắng gọi, nhắn tin, thậm chí đề nghị giảm giá gói SaaS, nhưng đều không có kết quả. Có lẽ chú đã kịp nhìn ra điều mà tôi khi ấy vẫn cố né tránh: Deligent vốn dĩ đã đi sai mô hình ngay từ đầu.
Triệt thoái
Rồi ngày đó cũng đến. Sau nhiều tháng gồng mình, tìm mọi cách xoay sở và đã cố gắng hết sức, tôi buộc phải đưa ra quyết định dừng Deligent. Trong lòng tôi, Deligent luôn là một dự án, mà đã là dự án thì có thể kết thúc để nhường chỗ cho dự án khác. Điều duy nhất tôi muốn lúc đó là làm sao để Deligent khép lại một cách trật tự, gọn gàng nhất có thể.
Tôi bắt đầu bằng sự im lặng. Chỉ chia sẻ quyết định này với một vài người trong team mà tôi tin là có tâm lý vững vàng. Sau đó, tôi lần lượt triển khai những bước cụ thể: cắt giảm toàn bộ team marketing, thanh lý dần các lô hàng Deligent để thu hồi vốn, rồi đến việc bán tháo tất cả trang thiết bị trong văn phòng như máy lạnh, máy in. Cuối cùng là trả lại văn phòng, nơi từng được xem là dấu mốc trưởng thành của Deligent.
Đó là những ngày vô cùng khó khăn. Tôi phải ký vào những tờ giấy layoff từng thành viên marketing những người tôi đã từng hứa hẹn, từng cùng nhau vẽ ra viễn cảnh phát triển. Tôi phải nhìn tận mắt những lô hàng được thanh lý với giá rẻ mạt, chỉ thu về chưa đến 20% số vốn đã bỏ ra. Tôi phải chứng kiến cảnh tháo cái máy lạnh mà trước đó tôi coi như niềm tự hào vì đã tạo ra một môi trường làm việc tốt hơn cho anh em.
Video chở đồ thanh lý, buồn nhưng vẫn cười.
Thật ra chuyện triệt thoái không khủng khiếp như tôi tưởng, có thể là các anh em cũng lo sợ tôi buồn, ngày chuyển đồ đi mọi người vẫn cười nói với nhau như bình thường. Vẫn lạc quan vẫn vui vẻ như ngày nào.
Khó khăn nhất lại đến từ tài chính. Các hoá đơn của Deligent lần lượt đến hạn, trong khi ngân sách đã rơi vào số âm. Tôi phải chạy ngược chạy xuôi để vay thêm tiền, cái nào không trả kịp thì xin khất. Trong hoàn cảnh bế tắc ấy, tôi may mắn được một số anh em thân thiết chìa tay giúp đỡ. Trong đó có anh T người anh mà tôi từng nhắc đến trong các bài viết trước đã đứng ra hỗ trợ, giúp tôi vượt qua giai đoạn ngặt nghèo ấy.
Lúc này tôi rơi vào trạng thái lạc lõng. Suốt cả hành trình, dù có những niềm vui và nỗi buồn, tôi chưa từng thấy mình trống rỗng đến vậy. Tôi tránh né cuộc gọi từ gia đình, không dám ngồi ăn chung cùng anh em, tự cô lập để ngẫm những sai lầm đã qua. Xung quanh tôi chỉ là sự ngột ngạt: hóa đơn Deligent chưa thanh toán, những cuộc gọi đòi nợ, thông báo quá hạn từ ngân hàng. Tôi cảm thấy mình sụp đổ và tuyệt vọng. Cái khó nhất không phải là tiền bạc, mà là tôi không biết phải đối diện, không biết phải giải thích thế nào để tìm sự trợ giúp từ gia đình. Trong lòng tôi chỉ có cảm giác hổ thẹn, vừa với những người xung quanh, vừa với chính team mà tôi từng hứa hẹn.
Có một quãng thời gian dài tôi gần như mất ngủ triền miên, đêm nào cũng trằn trọc đến sáng. Thể xác mệt mỏi, tinh thần kiệt quệ. Thậm chí mấy đứa em ở nhà đối diện kể lại rằng, nhiều hôm 3 giờ sáng vẫn thấy tôi chấp tay đi lại trong nhà.
Trong cơn ly loạn
Trong cơn hỗn loạn ấy, những điều tôi chưa từng dám hình dung lần lượt ập đến. Tôi biết mình sẽ phải đối diện và sống qua giai đoạn khó khăn, nhưng không ngờ nó lại khắc nghiệt đến mức này.
Tiền bạc cạn kiệt, cháy túi đến mức không còn cả tiền ăn cơm. Phần lớn số tiền tích luỹ trước đó đều đã dồn hết để trả lãi vay, thanh toán nợ nần và các hoá đơn đến hạn. Tiền thu về từ việc thanh lý Deligent thì chẳng thấm tháp gì. Tôi rơi vào cảnh thiếu ăn, thiếu cả uống. Suốt mấy tháng trời chỉ cầm cự bằng cơm với cá khô, với trứng vịt, có hôm còn nhịn luôn. Đỉnh điểm là lúc trong nhà không còn gì, tôi phải nấu cháo loãng với muối tiêu để sống qua ngày.
Không chỉ tài chính, các mối quan hệ cũng bắt đầu rạn nứt. Trong lúc bản thân tôi vốn đã bất ổn về tâm lý, những áp lực càng khiến mọi thứ trở nên nặng nề hơn. Các cuộc trò chuyện với anh em dần trở nên căng thẳng, những bất đồng nhỏ nhặt biến thành mâu thuẫn gay gắt. Rồi lần lượt từng người rời đi: có người ra đi trong yên lặng, có người vẫn còn giữ liên hệ, nhưng cũng có người mang theo sự giận dữ và thất vọng. Điều khiến tôi day dứt nhất đến tận bây giờ chính là mối quan hệ với một người anh em thân thiết vẫn chưa thể hàn gắn. Hôm các bạn ghé gian hàng Ecombox tại Startup Wheel 2025, tôi vừa mừng vừa chạnh lòng, không biết nên nói lời cảm ơn hay lời xin lỗi trước về những chuyện đã qua.
Có một buổi cà phê với hai người bạn cũ trong team, họ khuyên tôi nên dừng con đường startup và chọn một lối đi an toàn, bền vững hơn. Nhưng với tâm lý tiêu cực lúc đó, tôi đã gạt phăng đi, lại còn nói năng thiếu khéo léo khiến bạn bè mất lòng. Giờ nghĩ lại, tôi biết các bạn chỉ muốn tốt cho tôi, chỉ tiếc là khi ấy tôi đã không đủ tỉnh táo để lắng nghe và phản hồi một cách trọn vẹn.
Có một kỷ niệm vừa buồn, vừa buồn cười, lại vừa ám ảnh. Lúc tôi còn ở văn phòng cũ, văn phòng ở tại tầng trệt một chung cư giấu tên. Hệ thống thoát nước của cả toà nhà có lẽ không vận hành tốt nên sự cố xảy ra. Nước thải, cả lỏng cả rắn, tràn ngược từ bồn cầu ra ngoài. Văn phòng nằm ngay tầng trệt nên hứng trọn. Chỉ trong một buổi chiều, nước bẩn đã ngập đến mắt cá chân, kèm theo mùi hôi khủng khiếp.
Máy móc, sổ sách, giấy tờ ngập hết trong thứ nước ấy. Tôi thì đang suy sụp sẵn, lại gặp thêm chuyện này, cảm giác như cú đấm cuối cùng dồn vào người đang gục. Trong cảnh đó, không còn tiền để thuê dịch vụ dọn dẹp, tôi chỉ còn cách tự tay xử lý. Mà cũng lạ, đang dọn trong mớ hỗn độn bốc mùi ấy, nước mắt cứ muốn rơi, nhưng cuối cùng lại cười trước sự ngang trái.
Tôi chỉ đủ tiền mua vài chai cồn và nước tẩy. Quy động thêm anh em trong team cùng phụ. Mặc dù lúc đó quan hệ giữa tôi và nhiều người trong team không còn tốt, họ vẫn nhiệt tình giúp, kể cả mấy em đang trong giai đoạn training. Điều đó, giữa đống hỗn loạn bẩn thỉu, lại mang đến cho tôi một chút ấm áp.
Trong những ngày u ám ấy, tôi thu mình lại, hạn chế ra đường, né tránh mọi cuộc hẹn và từ chối gặp gỡ bất kỳ ai. Phần lớn thời gian chỉ quanh quẩn trong bốn bức tường, có hôm cả ngày chẳng làm được gì, chỉ ngồi thẫn thờ nhìn vào khoảng không.
Điều may mắn lớn nhất của tôi lúc đó là có bạn gái ở bên. Cô ấy luôn lắng nghe, ủng hộ và đồng hành cùng tôi, bất kể tôi ở trong trạng thái nào. Chính nhờ sự hiện diện và tình thương ấy, tôi mới đủ sức dần dần đi qua những đợt sóng dữ dội nhất.
"Lực lượng đặc biệt"
Dù trải qua bao nghịch cảnh, tôi vẫn giữ cho mình niềm tin rằng khó khăn chỉ là thử thách tạm thời, còn hành trình thì sẽ không dừng lại. Thậm chí ngay trong những ngày văn phòng bị cứt tràn khắp nơi, tôi vẫn ngồi cùng team bàn về việc làm sản phẩm mới.
Tháng 10, tôi tập hợp những thành viên còn gắn bó để bắt đầu một dự án theo mô hình hoàn toàn mới. Team lúc đó cực kỳ gọn nhẹ, chỉ có 4 người, tính cả tôi. Trong số đó, có một em trưởng thành từ chính chương trình training của TENSORACT một minh chứng rõ ràng rằng chương trình ấy thực sự mang lại giá trị và kết quả cụ thể.
Tôi gọi đây là "lực lượng đặc biệt", cùng nhau xây dựng lại từ số âm, với một dự án mới mang cái tên khá mộc mạc: Gói hàng chuẩn (sau này tái thương hiệu thành Ecombox). Hành trình xây dựng Ecombox của lực lượng đặc biệt này tôi nghĩ mình nên dành riêng một chuỗi bài viết khác.
Tổng kết
Nhìn lại toàn bộ hành trình Deligent, tôi thấy mình đã đi qua đủ cung bậc: háo hức, hy vọng, thất vọng, rồi kiệt quệ. Deligent khởi đầu bằng niềm tin mạnh mẽ và sự nhiệt huyết, nhưng cũng khép lại với nhiều bài học xương máu. Tôi từng nghĩ thất bại là dấu chấm hết, nhưng hóa ra nó chỉ là một đoạn gãy khúc trong đường đi. Điều còn lại quý giá nhất chính là những trải nghiệm, những bài học về sản phẩm, về con người, về chính bản thân tôi, và cả những đồng đội đã cùng đi qua một chặng đường khó khăn. Deligent có thể dừng lại, nhưng tinh thần khởi nghiệp thì chưa bao giờ tắt. Chính từ đống tro tàn ấy, những mầm xanh mới đã nảy lên, mở ra hành trình tiếp theo với Ecombox.
"Một Deligent thành công là một Deligent thất bại" - Hùng thành viên team dev.
Tên bài viết này là "Qua cơn mê", được lấy cảm hứng từ ca khúc cùng tên của nhạc sĩ Trịnh Lâm Ngân. Sau tất cả những biến cố, điều còn lại không phải là thất bại hay nỗi đau, mà chính là tình thương và tình người sẽ tiếp tục đồng hành cùng ta trên những hành trình mới. Như ca từ đã viết: “Tình người sau cơn mê vẫn xanh, dù bao tháng năm đau thương dập vùi.”
Và tôi sẽ kể về Ecombox trong một chuỗi bài viết mới nơi hành trình bắt đầu lại từ con số âm nhưng với một tinh thần khác. Hẹn gặp bạn ở loạt bài tiếp theo. Cám ơn rất nhiều vì đã đồng hành.
Bình luận ()